Chód pacjenta – czy zwracasz na niego uwagę?
Ta wiedza przyda Ci się w trakcie badania, stawiania diagnozy i terapii. Pokażę Ci czemu warto się przyjrzeć?
Specjalizuję się w hipermobilności konstytucjonalnej, czyli wrodzonej wiotkości stawowej. Temu zagadnieniu poświęciłam 4 lata pracy nad doktoratem. Podczas badań okazało się, że w zasadzie wszyscy pacjenci hipermobilni mają problemy ze stopami. Tak zaczęła się moja „zawodowa przygoda” z nimi.
Obserwacja chodu pacjenta to pierwszy krok w kierunku postawienia właściwej diagnozy.
Chód dzielimy na dwie fazy: fazę podporu i fazę wymachu.
Faza podporu stanowi 60% cyklu całej sekwencji ruchów, które składają się na chód. W tej fazie wyróżniamy cztery podfazy:
1. Initia contact – uderzenie piętą. To moment, w którym dochodzi do kontaktu pięty z podłożem. Właściwie zaraz potem następuje kolejny etap.
2. Loading response – obciążenie lub amortyzacja. Cały impet uderzenia i ciężar ciała spoczywają na pięcie. Toczeń pięty, wprawiony w ruch do przodu ,pozwala utrzymać tempo ruchu. Ważne jest, by w tym momencie zwrócić uwagę na ustawienie pięty. Może być ustawiona w supinacji lub pronacji.
3. Mid stance – stopa płasko. Staw skokowy rozpoczyna ruch „kołyskowy” i przenosi ciężar ciała nad stopą. Dzięki temu zachowujemy dynamikę ruchu i idziemy naprzód.
4. Terminal stance – odbicie. Ten etap rozpoczyna się oderwaniem pięty od podłoża. Następnie noga zgina się w przód na przodostopię, a całe ciało przesuwa się przed łydkę, wspomagając stopę.
Faza wymachu jest krótsza, stanowi 40% cyklu. Tutaj również wyróżniamy cztery podfazy:
1. Pre swing phase – przed przeniesieniem. Dochodzi do przeniesienia ciężaru ciała z jednej kończyny dolnej na drugą. Ta faza kończy się w momencie, gdy przodostopie przetoczy się, prowadząc do rozpoczęcia nowej fazy lub przeniesienia palców. Charakterystyczne dla zakończenia tego etapu są: brak zgięcia w stawie biodrowym, czterdziestostopniowe zgięcie w stawie kolanowym oraz piętnastostopniowe zgięcie w stawie skokowym. Podczas tej fazy należy zwracać szczególną uwagę na ewentualne nieprawidłowości w stawach: biodrowym, skokowym lub kolanowym.
2. Initial swing – wymach czynny. Teraz stopa jest zepchnięta z podłoża, a kończyny dolne przyśpieszają do przodu, pomagając w ten sposób wytworzyć odpowiednie siły do przeniesienia tułowia w przód.
3. Mid swing – wymach bierny. Analizowana kończyna dolna przechodzi teraz pod ciałem. Piszczel znajduje się w pozycji pionowej. W stawie kolanowym musi nastąpić niepełny wyprost w stawie kolanowym i wzmocnione zgięcie w stanie grzbietowym.
4. Terminal swing – hamowanie. Noga zwalnia ruch do przodu, zbliżając się do początkowej fazy chodu, czyli Initial contact.
O tym musisz pamiętać podczas analizy chodu pacjenta
W pierwszej fazie zwróć uwagę na:
- Ustawienie stopy w osi lub rotacji zewnętrznej czy też wewnętrznej.
- Czy występują wszystkie składowe tej fazy?
- Aktywność zginaczy grzbietowych stopy i palców.
- Prawidłowe zgięcie kątowe w stawie skokowym oraz w stawie śródstopno-palcowym palucha.
Dodatkowo:
- Sprawdź czy w początkowej fazie podporu kolano jest zgięte.
- Upewnij się czy przechodzi przez pełen wyprost i powraca do zgięcia pod koniec cyklu.
- Warto prześledzić też zachowanie stawu biodrowego. Zwróć uwagę na to czy występuje blokada stawu, czy całe obciążenie przechodzi na biodro. Czy pacjent uzyskuje 15 stopni wyprostu w tym odcinku? Bez tego krok nie będzie pełny, a taśma powięziowa przednia nie napnie się odpowiednio dla prawidłowej siły propulsji.
Jeśli wszystko jest w porządku, możesz przejść do kolejnej, drugiej fazy chodu. W drugiej fazie zwróć uwagę na:
- Rotację zewnętrzną lub wewnętrzną stóp, ale także ustawienie kolan.
- Tutaj możesz zaobserwować, że kolana schodzą się do środka, dając efekt „zezującej rzepki”.
- Obserwuj też wychylenia miednicy i wydolność jej stabilizatorów.