W poprzednim artykule opisywałam schorzenie zwane Stopą Mortona (stopą grecką) i jej wpływem na narząd ruchu. Tym razem skupię się na dwóch innych wadach stóp, które również skorelowane są z nazwiskiem Mortona.
Mowa o Palcu Mortona oraz Nerwiaku Mortona.
Palec Mortona
To zjawisko występowania większej długości drugiego palca niż palucha.
Palec Mortona jest jedną z najbardziej powszechnych nieprawidłowości budowy stopy o uwarunkowaniu genetycznym. Występuje bowiem u od 10 do 30% populacji. Niestety bardzo rzadko kojarzona jest z jakąkolwiek patologią. Zupełnie błędnie.
Nadmierna długość drugiego palca powoduje bardzo podobne zaburzenia statyki, dynamiki i biomechaniki stopy oraz identyczne następstwa przeciążeniowe w jej obrębie, jak choroba Mortona, którą opisywałam w poprzednim artykule. Przeczytaj go koniecznie – tekst znajdziesz tutaj.
Co istotne, Palec Mortona bardzo często z nią współwystępuje. Jego istnienie jest znaczącą przyczyną wtórnych zmian przeciążeniowych stopy i innych części narządu ruchu, zaburzeń funkcji chodu, przy czym wymieniane powszechnie czynniki cywilizacyjne (obuwie, podłoże, zawód itp.) takie przeciążenia znamiennie potęgują.
Nerwiak Mortona (neuralgia Mortona, metatarsalgia Mortona) to choroba, która jest następstwem drażnienia struktur gałęzi nerwu podeszwowego, zazwyczaj w okolicy II-IV kości śródstopia. Skutkuje ono rozrostem miejscowej tkanki patologicznej i pogrubieniem jego struktur z objawami ciasnoty wewnątrztkankowej. Niektórzy uważają, że przyczyną jest wrodzone zwiększenie wymiaru poprzecznego gałęzi nerwu podeszwowego.
Struktury nerwowe są usytuowane powierzchownie nad podeszwą w tkance podskórnej, tuż nad podściółką tłuszczową w sąsiedztwie tętnic i żył. Ponad gałęziami nerwu przechodzi głębokie więzadło poprzeczne śródstopia i tworzy strop dla przedziału nerwu. Podczas chodzenia podłoże wywiera ucisk od dołu na gałęzie nerwu, a więzadło uciska od góry. Z kolei obniżone struktury kości śródstopia ograniczają przestrzenie boczne pnia nerwu. Następstwem jest zjawisko usidlenia (cieśni) struktur nerwowych dające objawy neuropraksji.
Uwaga! Schorzenie występuje 4-5 razy częściej u kobiet. Ujawnia się klinicznie zwykle około 50. roku życia, najczęściej w związku z fizjologicznym obniżeniem sklepienia poprzecznego, przeciążeniami, uciskiem obuwia, urazami lub chorobami innych struktur stopy.
Zmiany opisane powyżej stanowią przyczynę około 9% bólów przodostopia występują jednak stosunkowo rzadko. Najczęściej mamy do czynienia tylko z podrażnieniem gałęzi nerwu podeszwowego wspólnego palców bez objawów kompresji, pogrubienia i odczynu tkankowego. Czasem dochodzi w obrębie nerwu do zmian zapalnych lub zwyrodnieniowych. Sama istota histologiczna zgrubienia nie ma charakteru nowotworowego i określenie go nazwą „nerwiak” ma wyłącznie znaczenie zwyczajowe. Pomimo że nazwa nerwiak podana przez Thomasa Mortona w XIX w. nie jest poprawna, mocno zadomowiła się w umysłach pacjentów, lekarzy i terapeutów jako określenie niemal każdego bólu śródstopia.
Zjawisko ciasnoty i kompresji może zostać pogłębione czynnikami zewnętrznymi, przede wszystkim zbyt ciasnym obuwiem z wysokimi obcasami i wąskimi noskami, obuwiem narciarskim, czy do biegania. Czasami już sama zmiana obuwia na szersze przynosi ulgę.
Objawy kliniczne
Dominującym objawem jest piekący ból śródstopia pomiędzy trzecim a czwartym palcem stopy, mogący wystąpić również pomiędzy pozostałymi palcami – szczególnie podczas obciążania. Czasami występują drętwienia i ubytki czuciowe w obrębie śródstopia i palców.
W badaniu można wyczuć palpacyjnie punkt maksymalnej bolesności, a czasami guzek w obrębie podeszwy stopy, najczęściej pomiędzy trzecim a czwartym promieniem śródstopia. W rozpoznaniu przydatne są specjalistyczne testy prowokacyjne Gensslena i Mouldera. Wykonanie MRI stopy lub USG może, lecz nie musi, potwierdzić diagnozę kliniczną.
Dolegliwości związane z nerwiakiem z reguły prowadzą do zaburzeń biomechaniki stopy, procesów kompensacyjnych i adaptacyjnych w jej obrębie, zaburzeń statyki, dynamiki chodu oraz przeciążeń w wyższych piętrach narządu ruchu.
Jak już wspomniano, rozpoznanie nerwiaka należy stosować bardzo ostrożnie, ze względu na fakt, że szereg popularnych wad stóp, w tym opisana choroba Mortona, daje bardzo podobne dolegliwości, przy diametralnie odmiennym postępowaniu leczniczym.
Na marginesie! Niemałym paradoksem jest fakt, że powyższe stosunkowo rzadkie schorzenie stopy, powierzchownie opisane i nieprawidłowo określone jako nerwiak przez mało znanego autora Thomasa Mortona, wpisuje się do historii medycyny i przyćmiewa swoją nazwą nieporównywalnie bardziej znaczące choroby, jak i ich odkrywcę, wybitnego ortopedę Dudleya Joy Mortona, z racji prozaicznej zbieżności nazwisk. Warto o tym pamiętać – nie tylko z punktu widzenia rzetelności historycznej, lecz także dla uniknięcia błędów nomenklaturowych, znaczących w diagnostyce i terapii schorzeń podologicznych.
Powyższe choroby, tak samo, jak wcześniej opisana przeze mnie Stopa Mortona, to choroby proste w diagnostyce. Jednak ich rozpoznanie oraz leczenie są niezwykle ważne. Wraz z innymi wadami stóp stanowią prawdopodobnie jedne z najistotniejszych czynników przyczynowych zaburzeń funkcjonalnych i morfologicznych w całym narządzie ruchu.
O Nerwiaku Mortona oraz innych schorzeniach stóp mówię dużo więcej w kursie ORTOPODOLOGIA.
Sprawdź koniecznie, co jeszcze możesz dzięki niemu zyskać!
SPRAWDZAM!Masz pytania dotyczące artykułu? Chcesz się podzielić swoim doświadczeniem w tym zakresie?
Poniżej znajdziesz miejsce na Twój komentarz 🙂 Zapraszamy!