Stopy odgrywają kluczową rolę w sportach narciarskich. Tak naprawdę zjeżdżamy nie na nartach, a właśnie na stopach. Warto o tym pamiętać badając stopy swoim pacjentom – amatorom sportów zimowych. Wady stóp powodują przeciążenia w wyższych piętrach narządu ruchu i stają się znaczącym czynnikiem chorób przeciążeniowych narządu ruchu. Jakie wady stóp są częste, a mimo to rzadko diagnozowane? Jak wpływają na pracę kończyn dolnych? W czym pomagają wkładki ortopedyczne? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w tym artykule. Sprawdźmy – wady stóp a jazda na nartach.

WADY STÓP

Zaburzenia budowy stóp, często dość lekceważąco traktowane w wieku dziecięcym i rozwojowym, mogą znacznie zaburzać pracę całego narządu ruchu. Przede wszystkim wady stóp zaburzają funkcję chodu. Wywołują niekorzystne przeciążenia w wyższych piętrach narządu ruchu. Wpływają na dynamikę ruchu oraz znacząco obniżają bezpieczeństwo i efektywność uprawiania narciarstwa zjazdowego i biegowego.

Wyróżniamy takie wady stóp jak koślawość, szponowatość, stopy płaskie lub wydrążone, paluchy koślawe, kombinacje powyższych wad oraz wady ukryte o charakterze subklinicznym.

Ukryte wrodzone wady stóp zostały opisane przez Mortona i Rothbarta, stąd często używane nazwy: stopa Mortona, stopa Rothbarta. Cechą charakterystyczną jest ich ujawnianie się podczas obciążania dynamicznego lub podczas badania specyficznymi testami. Z tego powodu są one albo niezauważane albo lekceważone – nawet przez specjalistów.

NERWIAK MORTONA I STOPA MORTONA

Nazwisko Mortona przede wszystkim kojarzy się z opisanym przez niego nerwiakiem. Nerwiak Mortona ma charakter anomalii anatomicznej –  gałąź boczna nerwu podeszwowego jest zrośnięta z gałęzią przyśrodkową, powodując zwiększenie wymiaru poprzecznego nerwu. Nerwy usytuowane w ograniczonej przestrzeni  międzykostnej ulegają kompresji przez otaczające je tkanki, tworząc zespół cieśni. Wyczuwalny jest guzek w obrębie podeszwy stopy, najczęściej pomiędzy trzecim a czwartym palcem. Występuje piekący ból i drętwienia pomiędzy trzecim a czwartym palcem stopy, ale również pomiędzy pozostałymi palcami, szczególnie podczas obciążania.

Stopa Mortona, potocznie nazywana grecką jest anatomiczną wadą wrodzoną, która polega na skróceniu i przeroście pierwszej kości śródstopia. Zwykle występująca obustronnie. Według różnych źródeł stopa Mortona występuje u 10-50% populacji. Objawy są widoczne „gołym okiem” – staw śródstopno-paliczkowy palca II jest bardziej wysunięty niż I, a pierwsza przestrzeń międzypaliczkowa jest dłuższa niż druga.  Występuje również obniżenie łuku poprzecznego stopy oraz hipermobilność pierwszego segmentu śródstopia. Pojawiają się modzele pod głową II i III kości śródstopia oraz na przyśrodkowej powierzchni palucha i stawu śródstopno-paliczkowego I.

Stopa Mortona powoduje zmniejszenie obciążania palucha. W trakcie stania i wolnego chodu dochodzi do obciążania głowy II kości śródstopia. Oderwanie pięty od podłoża (propulsja) zachodzi właśnie poprzez odbicie z dłuższej II kości śródstopia i palca II. Podczas szybkiego chodu bądź biegu, w fazie odbicia zmniejszony kontakt i brak podparcia przyśrodkowego przedziału stopy na podłożu, wymusza konieczność ustawiania się stopy w pronacji lub koślawości lub/i rotacji zewnętrznej. Pronacja zachodzi w stawach stopy oraz w stawie biodrowym.

STOPA ROTHBARTA

Jest wadą wrodzoną, rozwija się w 8-9 tygodniu rozwoju płodowego. Powstaje w wyniku niepełnego procesu torsji szyi i głowy kości skokowej oraz nieprawidłowego kontaktu ze szczytem kości piętowej i kością klinową. Następstwem klinicznym rotacji zewnętrznej (supinacji) kości skokowej jest  nieprawidłowe ustawianie przyśrodkowego przedziału stopy.

Dla porównania stopa prawidłowa w odciążeniu – oś kości skokowej ustawiona jest wertykalnie i paluch przylega do podłoża. Natomiast stopa Rothbarta w odciążeniu – kość skokowa ustawia się w supinacji i prowokuje rotację zewnętrzną kości łódkowatej, klinowatej i I kości śródstopia, a w efekcie elewację palucha.

NASTĘPSTWA OBECNYCH WAD STÓP W NARZĄDZIE RUCHU

Niedostateczne podparcie głowy pierwszej kości śródstopia i związana z tym hiperpronacja stopy bądź koślawość w fazie podparcia, skutkuje zaburzeniami:

• w obrębie samej stopy,
• w układzie kostno-szkieletowym i tkankach miękkich wyższych pięter narządu ruchu,
• zaburzeniami propriorecepcji, łącznie z nieprawidłową stymulacją centralnego układu nerwowego.

NOWE TECHNIKI JAZDY NA NARTACH WYMAGAJĄ KOREKTY WAD STÓP

Współczesne techniki jazdy w narciarstwie zwróciły uwagę na znaczenie pracy stóp i konieczność korekty ich wad.

Wprowadzenie do narciarstwa zjazdowego techniki jazdy na krawędziach, a do narciarstwa biegowego kroku łyżwowego wymaga doskonałego przylegania stopy do podeszwy buta. Dodatkowo wymusza aktywną pracę przyśrodkowej krawędzi stopy, w tym palucha! Zadanie polega na tym, aby jak najbardziej precyzyjnie przekazać siłę nacisku stopy na przyśrodkową część podeszwy buta, a tym samym na krawędź wewnętrzną narty.

W celu kompensacji i wyrównywania wad kończyn dolnych, u narciarzy stosowano różne regulacje cholewki butów, głównie tzw. canting, który niwelował koślawość lub szpotawość kolan. Jednak w technice jazdy na krawędziach nieodpowiedni canting cholewki buta wręcz utrudnia wprowadzenie narty w ślizg na krawędzi i wymaga zwiększenia kąta pochylenia kolan „na stok”, za czym idzie przeciążenie.

Przy wadach stóp nie wystarczy wykonanie precyzyjnie dopasowanych do stopy wkładek w sklepie sportowym. Takie wkładki  odwzorowują istniejącą wadę, ale nie korygują jej.

INDYWIDUALNE WKŁADKI ORTOPEDYCZNE – BEZPIECZNE ROZWIĄZANIE DLA NARCIARZA

W wadach stóp wkładka korygująca pozwala:

• Utrzymać oś podudzia – pięta.  Bez powstawania kątowego odchylenia pięty.
• Precyzyjnie przenosić siły nacisku ze stopy na przyśrodkową krawędź buta bez konieczności nadmiernej pracy kolan.
• Zniwelować istniejące, często odmienne wady i różnice w budowie prawej i lewej stopy.

Istniejące w sklepach sportowych systemy wykonywania wkładek do buta wewnętrznego nie rozwiązują tego problemu głównie z trzech powodów:

• Stopę narciarza badamy pod kątem ewentualnych wad, zatem przeprowadzamy szczegółowe badanie stóp w gabinecie podologii ortopedycznej.
• Wkładki muszą być konstruowane przez specjalistów fizjoterapeutów, którzy mają wiedzę z zakresu podologii ortopedycznej. Dzięki temu mamy pewność, że zostanie uwzględniona korekta istniejących zaburzeń stóp.
• Wykonujemy indywidualne wkładki do lewej i prawej stopy. Bardzo możliwe, że korekty będą się różnić.

Warto edukować  swoich pacjentów – narciarzy pod kątem bezpiecznej jazdy na nartach dla narządu ruchu. skutecznie diagnozować wady stóp, nawet te wydawałoby się rzadkie, aby prawidłowo wykonać indywidualną wkładkę ortopedyczną, która w przeciwieństwie do zwykłych wkładek nie tylko podtrzymuje stopę, ale również koryguje.

Po więcej darmowej wiedzy zapraszamy na naszego Facebook’a.