Zdradzamy 8 objawów hipermobilności konstytucjonalnej w obrębie narządu ruchu, o których musisz wiedzieć.
Hipermobilność (HK) jest rzadko diagnozowana. I to nie dlatego, że występuje sporadycznie – wręcz przeciwnie. Większość przypadków jest niezdiagnozowana. Poniżej omawiamy objawy, które powinny wzbudzić Twoją czujność w doborze odpowiedniej terapii.
1. Dolegliwości bólowe
- Najczęściej pacjenci skarżą się na nawracające dolegliwości bólowe o zmiennym nasileniu w obrębie mięśni, stawów lub kręgosłupa.
- Zazwyczaj ból jest opisywany jako rozlany, tępy, bywa też kłujący, piekący, z mrowieniami. Bóle są asymetryczne, występują w różnych częściach narządu ruchu, czy kilku odcinkach kręgosłupa równocześnie.
- Często współistnieją potyliczne bóle głowy i drętwienia kończyn górnych.
- Dolegliwości nasilają się szczególnie po dłuższym przebywaniu w pozycjach statycznych. Nawet po leżeniu w łóżku, a także po wielokrotnym powtarzaniu tych samych, pozornie nieprzeciążających czynności dnia codziennego.
- Wiele statycznych takich jak siedzenie, jazda samochodem, praca przy komputerze, dłuższe stanie, czy wielokrotnie powtarzane ruchy powodują szybkie uczucie zmęczenia i stopniowo narastające dolegliwości wielostawowe.
- Typowe jest uczucie bólów międzyłopatkowych, czy uczucie „gwoździa w plecach” u młodych karmiących kobiet w okresie poporodowym.
- Charakterystyczne bywa potęgowanie lub nawroty dolegliwości po czynnikach oddziałujących na układ wegetatywny np. przechłodzenie, czy obniżających ogólną wydolność organizmu – infekcje, miesiączka, stres.
- Osoby hipermobilne same określają siebie jako niemogące usiedzieć w jednym miejscu i znaleźć wygodnej pozycji z powodu szybko narastających dolegliwości bólowych w różnych częściach narządu ruchu. Są nawet postrzegane przez innych, jako nadruchliwe, niespokojne.
- Charakterystyczna jest zależność – ból po bezruchu, ulga po ruchu.
2. Nadruchomość stawów
- Osoby z HK często mówią o „przeskakiwaniu” w stawach, „uciekaniu” i uczucia braku pewności stawu, trzaski, tarcie i chrupanie podczas ruchu.
- Nadruchomość stawów kręgosłupa objawia się także brakiem płynności i „przeskakiwaniem” jego segmentów, trzaskami, „strzelaniem” podczas ruchów, cechami niestabilności kręgosłupa.
- Obserwuje się tendencję do pogłębiania krzywizn kręgosłupa, plecy okrągłe i przodopochylenie miednicy. W obrębie stawów krzyżowo-biodrowych nadruchomość często powoduje nieprawidłowe zjawisko torsji miednicy, czyli przeciwstronnego skręcenia talerzy miednicy w płaszczyźnie strzałkowej.
- U osób z HK można stwierdzić koślawość stawów łokciowych, nieosiowość stawu śródręczno-paliczkowego kciuka i śródstopno-paliczkowego palucha stopy.
- Z objawów zaburzających statykę stawów występuje koślawość stawów kolanowych i skokowych, częstsze występowanie płaskostopia utrwalonego, stóp płasko-koślawych statycznych oraz wad stawów kolanowych, w postaci tyłowygięcia, koślawości lub szpotawości.
- U osób młodych, jest wręcz uznawana za atut pozwalający na wykonywanie imponujących ćwiczeń i „sztuczek”. Osoby takie, bez specjalnego treningu, wykonują nadmierne ruchy w stawach kończyn i kręgosłupa. Najbardziej typowe to przyciąganie głowy do kolan, tzw. „szpagat”, zakładanie dłoni na dłoń na plecach, skłon do przodu z układaniem dłoni na podłodze, wykonywanie tzw. mostka do tyłu, przyciąganie kciuka do przedramienia, czy przeprost czynny palców dłoni nawet do kąta prostego.
- U części osób z upływem lat, kiedy układ mięśniowy staje się mniej wydolny, zmniejsza się kontrola mięśniowa ruchu w stawach, przy pozostającej wiotkości torebek stawowych. Ruchy do tej pory wykonywane na granicy bezpieczeństwa, zaczynają ją przekraczać, powodując nieustanne przeciążenia nadruchomych stawów, a także opisaną dalej niestabilność. Prowadzi to do sytuacji, w której stawy zaczynają reagować odruchem obronnym, mającym na celu ograniczenie nadmiernej ruchomości. Początkowo są to ograniczenia funkcjonalne – tzw. zablokowania czynnościowe.
Działa tu zjawisko określane jako „zacięcie zbyt luźnej szuflady” i ograniczenia biernego zakresu ruchomości stawu.
Zablokowania czynnościowe stawów międzywyrostkowych są najczęściej występującą przyczyną okresowych intensywnych bólów kręgosłupa w nadruchomości. W okresie późniejszym mogą też powstawać, jako reakcja na przewlekłe mikrourazy, zmiany zwyrodnieniowo-wytwórcze krawędzi stawów będące odruchowym czynnikiem stabilizującym.
3. Niestabilność stawów
- Zaburzenia w hipermobilności najczęściej dotyczą więzadeł, torebek stawowych, mięśni, ścięgien, połączeń kostno-ścięgnistych, kości i skóry.
- Nadruchomość stawów doprowadza do długotrwałych ich przeciążeń, jest czynnikiem predysponującym do urazów ostrych, a w następstwie do niestabilności pourazowej. W obrębie kręgosłupa obniżeniu ulega wydolność stabilizacyjna krążków międzykręgowych, co może prowadzić do niestabilności segmentów kręgowych.
- Opisywany jest związek między nawracającym zwichnięciem rzepki, nawykowym wykręcaniem stawu skokowo-goleniowego i zwichnięciem stawu ramiennego a hipermobilnością konstytucjonalną.
- Według niektórych badaczy, u osób hipermobilnych rzadziej dochodzi do złamań chrzęstnokostnych związanych ze zwichnięciami rzepki, prawdopodobnie na skutek rozluźnienia stawu i zmniejszonych sił dociskających i ścinających.
- Niestabilność dotyczy również stawów żuchwowo-skroniowych. Jej następstwem bywa nawykowe zwichnięcie tego stawu i uszkodzenie jego dysku.
4. Dysfunkcje narządu żucia
Objawy ze strony SSŻ (staw skroniowo-żuchwowy) mogą być dwojakie. Należy do nich:
- uczucie nadmiernego luzu, słyszalne trzaski, przeskakiwanie stawów skroniowo-żuchwowych. Czasami podwichnięcia przy zwiększonym zakresie rozwarcia jamy ustnej oraz ból w okolicy stawu, któremu towarzyszy zmniejszony zakres rozwarcia jamy ustnej i uczucie sztywności, spowodowane prawdopodobnie zwiększonym napięciem mięśniowym.
- Tendencją do przemieszczeń dysków w obrębie SSŻ. Z kolei często mięśnie żwacze, są nadmiernie aktywowane w sytuacjach konieczności kompensacji nadruchomości stawu. Wszystkie te zaburzenia dają objawy kliniczne w postaci bólów głowy, twarzy, uczucia zatykania uszu, łzawienia oczu i wspomnianych już trzasków i przeskakiwania w trakcie żucia.
- Dysfunkcje w SSŻ zazwyczaj są powiązane z zaburzeniami w obrębie górnej części kręgosłupa szyjnego. Dlatego konieczne jest zwrócenie uwagi nie tylko na narząd żucia, ale również na nawykowe ustawienie oraz ruchomość głowy i szyi pacjenta.
5. Postawa niedbała
Nadmierna ruchomość stawów bywa przyczyną postawy niedbałej utrwalonej. Objawia się to:
- albo charakterystyczną „małpią” sylwetką z przodoprzesunięciem ku przodowi głowy i barków, kifotyzacją tułowia, ugięciem stawów biodrowych i kolanowych,
- albo tendencją do przyjmowania tzw. postawy kifolordotycznej („sway-back”), czyli, z przeprostem w stawach kolanowych i biodrowych oraz pogłębionymi fizjologicznymi krzywiznami kręgosłupa. Taka pozycja daje poczucie większej stabilności poprzez uzyskanie krańcowego zakresu ruchu w stawach, jednak powoduje stałe przeciążenia zarówno w stawach kończyn dolnych, jak i całego kręgosłupa.
- Często do zespołu postawy niedbałej dołączają się także zaburzenia dynamiki chodu – chód bez propulsji i naprzemiennych współruchów kończyn górnych.
6. Objawy fibromyalgii
Fibromyalgia (FM) jest zaliczana do chorób z grupy nazywanej „reumatyzmem tkanek miękkich”. Schorzenie to, nie ma wyjaśnionej etiologii. Charakteryzuje się przewlekłym, uogólnionym bólem mięśniowo-stawowym oraz bolesnością w 11 spośród 18 typowych punktach zwanych „tender points”. FM występuje u 2 do 4% populacji. Przeważnie u kobiet w wieku 30-50 lat, choć coraz więcej przypadków obserwuje się również u dzieci.
Schorzeniu towarzyszą:
- zaburzenia metabolizmu serotoniny,
- syntezy hormonu wzrostu,
- poziomu jednego z nośników bólu zwanego substancją P,
- zaburzenia snu IV fazy NREM,
- bóle głowy i uczucie ciągłego zmęczenia, ze współistnieniem stanów depresyjnych.
U chorych hipermobilnych często stwierdzane jest współistnienie fibromyalgii, zwanej również „zespołem przewlekłego bólu” (ang. chronic pain syndrome, CPS) lub „zespołem przewlekłego zmęczenia. U dużego odsetka dzieci, u których stwierdzono FM, rozpoznaje się współistniejącą hipermobilność konstytucjonalną.
7. Otyłość
U osób hipermobilnych w wieku dojrzałym często występuje otyłość. Dość typowa jest przemiana wiotkiej, szczupłej osoby nastoletniej w pulchną i ociężałą postać osoby dorosłej. Nie powoduje to jednak zmniejszenia nadruchomości w obrębie stawów. Osoby te, pomimo tuszy, wykonują pozytywnie większość testów potwierdzających hipermobilność.
Nadwaga stanowi szczególne utrudnienie życiowe, gdyż obniżona tolerancja obciążeń statycznych powoduje odczuwanie stałego zmęczenia. To z kolei prowadzi do ograniczenia aktywności, a przez to zwiększenia nadwagi. Tak powstaje mechanizm „błędnego koła”. Próby „zrzucenia” zbędnych kilogramów, poprzez zwiększenie aktywności fizycznej, zazwyczaj kończą się nasileniem dolegliwości bólowych i ponownym odstąpieniem od ćwiczeń. Następstwem może być kineziofobia, czyli lęk przed bólem wywoływanym przez ruch.
8. Zaburzenia koordynacji i funkcji proprioceptywnych
U osób z HK zaobserwowano występowanie zróżnicowanych zaburzeń koordynacji i funkcji proprioceptywnych szczególnie w wieku rozwojowym.
Objawiają się one potykaniem, przewracaniem się, niepewnością chodu i stania związane ze zmienioną statyką sylwetki.
Często osoby hipermobilne są niezborne ruchowo, mają trudności w grach zespołowych, testach sprawnościowych, ćwiczeniach wymagających dobrej koordynacji i precyzji ruchu (tzw. „debil mobil”), przy jednoczesnym bezproblemowym wykonywaniu ćwiczeń gibkościowych. Występują trudności w dokładności ruchów, wypadanie przedmiotów z rąk oraz niewydolność na przeciążenia statyczne.
Po więcej darmowej wiedzy zapraszamy na naszego Facebook’a.
Dzień dobry, dziękuję za artykuł. Wydaje mi się, że od lat zmagam się z hipermobilnością, popisy przed rówieśnikami, kciuk do przedramienia, dotykanie się łokciami za plecami itp. Niestety nigdy nie byłam zdiagnozowana w tym.kierunku a od lat boli mnie staw krzyzowo biodrowy. Czy może być następstwem hipermobilnosci? Mam zmiany zwyrodnieniowe na obydwu i lekarze ostro stawiają na zzsk 🤷♀️
👍!
Bardzo dziękuję za ten materiał. Zmagałam się z nierozpoznanym ZHK przrz całe życie, teraz w wieku dojrzałym niektóre problemy się zmniejszyły ale mam nadwagę. Nic nie pomaga – dieta, ruch suplementy. Nie mam chorób metabolicznych i chciałabym zrozumieć jaki jest mechanizm tej nadwagi, a właściwie to już otyłości. Czy to naprawdę walka z wiatrakami? Nigdzie nie napotkałam na wyniki badań naukowych które by poruszały ten temat. Czy mogłaby Pani podać jakiś trop? Jakie procesy leżą u podstaw tego problemu. Bardzo chce odciążyć kolana i stopy, zwłaszcza stopy.
Takie pytanie : Czy hipermobilność może być przyczyną nieprawidłowego odruchu kolanowego?
Tak, zarówno odruchu kolanowego, jak i wszystkich innych odruchów ścięgnistych. Odruchy mogą być osłabione lub wcale nie występować. W pierwszej kolejności najlepiej wykluczyć tzw. czerwone flagi, żeby nie przeoczyć żadnego procesu neurologicznego, ale też u osób z ZHK występują wielopoziomowe dyskopatie, często bez objawów klinicznych.
Dzień Dobry, a czy trening EMS na wzmocnienie mięśni brzucha i grzbietowych w celu "obudowania" tych zwiotczałych tkanek ma sens? Jeden z fizjoterapeutów doradził mi to ćwiczenie – mam 36 lat i łagodną hipermobilność, co w obecnym wieku powoduje u mnie nawracające silne bóle w okolicach lędźwi, rwy kulszowej, ale także dźwigaczy łokciowych. Z góry dziękuję za pomoc
Dzień dobry, czy dla dzieci z tym schorzeniem odpowiednie jest intensywne pływanie 2x w tyg po 120 min?
Dzień dobry,
ciężko jest mi jednoznacznie odpowiedzieć na Pani pytanie, wiele zależy od stopnia nadruchomości dziecka. Jak sama Pani napisała 120 min to rzeczywiście intensywne pływanie, nawet bardzo. Często dzieciaki z hipermobilnością są kwalifikowane do dyscyplin sportowych, w których wykorzystywany jest duży (wręcz nadmierny) zakres ruchomości stawów. O ile nie jest to ruch w zakresach patologicznych np balet czy akrobatyka nie powinno być powodów do zmartwień, ale nie zawsze tak jest. Ponieważ sama woda stawia opór, a jest on często zwiększany w trakcie treningu z płetwami czy wiosełkami i wówczas czasami dochodzi do samoistnego podwichnięcia w stawie barkowym.
Jeśli nie ma dolegliwości bólowych, dziecko lubi treningi, są one poprzedzone rozgrzewką i zakończone ukierunkowanym rozciąganiem to nie ma przeciwwskazań. W przeciwnym razie lepsze efekty daje częstsza aktywność ale o mniejszej intensywności np 4x 30min.
Pozdrawiam
Joanna Sodolna-Tukendorf
Dzień dobry
Góruje na hipermobilność stawów. Basen tak. Ale Max 60 min. Potem czuje jak kolana same wypadają że stawów. Także tak ale nie 120 min. Pozdrawiam
Dzień dobry
– czyli dokładnie tak jak napisałam we wcześniejszej odpowiedzi. Zdecydowanie lepsze efekty w HK daje umiarkowana aktywność ale częściej.
Pozdrawiam
Joanna Stodolna-Tukendorf
Bardzo dobry materiał, przygotowany z dużą starannością. Często zapomina się o tej częstej przypadłości jaką jest HK, a nie spotkałem się wcześniej z zasadnością łączenia jej z FM – muszę zwrócić na to uwagę.
Dzięki za kawał dobrej wiedzy.